Minder energie tot je nemen dan de energie die je verbruikt. In theorie klinkt dit logisch om te doen als je niet in gewicht aan wilt aankomen. Helaas zijn er ook nog andere factoren die er voor zorgen dat dit in de praktijk niet altijd zo makkelijk gaat. Een zo’n factor die een rol kan spelen in het krijgen van overgewicht is stress. Stress en overgewicht staan namelijk nauw met elkaar in verband. Het stresshormoon cortisol kan namelijk bijdragen aan gewichtstoename en overgewicht. Misschien is dit wel de verborgen oorzaak van jouw overgewicht.
Wat is stress?
Stress, vrijwel iedereen heeft er wel eens last van. De een wat meer en vaker dan de ander. Stress hoeft niet alleen slecht te zijn. Integendeel, in het dagelijks leven is het hebben van een beetje stress zo nu en dan helemaal niet slecht. Dit hebben we nodig om te presteren en om allert te blijven.
Wat is stress? Stress is een vorm van spanning en geeft een chemische reactie in het lichaam op het moment dat wij in aanraking komen met iets dat spanning of druk veroorzaakt. Deze reactie heeft als doel om ons lichaam in een staat van paraatheid te brengen.
Als stress op een gegeven moment een groot deel van je dagelijkse leven beheerst, dan wordt het echter een ander verhaal. Dit noemen we chronische stress. Deze vorm van stress kan het krijgen van overgewicht in de hand werken. Stress en overgewicht is een veel voorkomend probleem. Chronische stress kan er namelijk voor zorgen dat we honger krijgen. En wat doen we als we honger krijgen?: dan gaan we eten.
Zo zijn er twee verschillende soorten stress: acute en langdurige stress. Bij beide soorten stress reageert het lichaam door het aanmaken van hormonen.
Hormonen zijn chemische stofjes die via de bloedbaan worden vervoerd door het hele lichaam naar cellen of organen om functies en processen in gang te zetten.
Er zijn twee belangrijke hormonen die bij stress een grote rol spelen. Zo heb je het hormoon: adrenaline en het hormoon: cortisol. Deze beide hormonen worden ook wel stresshormonen genoemd. Of het vlucht of vecht -hormoon. De hormonen adrenaline en cortisol worden beide in de bijnieren geproduceerd.
Acute stress
Acute stress is stress die meteen optreedt na een spannende gebeurtenis. Je lichaam reageert direct door adrenaline aan te maken. Onder invloed van adrenaline gaat je hart sneller kloppen, je bloeddruk stijgt, dit is nodig zodat je meteen alert kunt handelen in een stress situatie.
Chronische stress
Als de stress langer duurt, dan wordt deze stress langdurige of chronische stress genoemd. Het hormoon cortisol speelt bij deze vorm van stress een grote rol. Cortisol maakt het namelijk mogelijk om een langere tijd alert te blijven.
Oxidatieve stress
Oxidatieve stress klinkt misschien heel technisch, maar ik ga het simpel voor je uitleggen. Het gebeurt in je lichaam als er een soort oneerlijk gevecht is tussen ‘vrije radicalen’ en ‘antioxidanten’. Nu zul je denken, wat zijn dat?
Nou, vrije radicalen zijn kleine, ondeugende deeltjes die in je lichaam kunnen komen door bijvoorbeeld vervuiling, roken en zelfs door het gewoon ademhalen. Deze deeltjes kunnen je cellen beschadigen, en dat willen we natuurlijk niet!
Gelukkig heeft ons lichaam een team van superhelden, de antioxidanten, die de vrije radicalen kunnen stoppen. Die antioxidanten krijg je binnen door gezond te eten – veel fruit en groente bijvoorbeeld.
Als er te veel vrije radicalen zijn en niet genoeg antioxidanten om ze tegen te houden, dan raak je in die staat van oxidatieve stress. Dit kan uiteindelijk verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals hart- en vaatziektes of sneller ouder worden.
Een goede balans tussen deze twee – de vrije radicalen en de antioxidanten – is super belangrijk voor een gezond lichaam. En hoe krijg je die balans? Door onder andere goed voor jezelf te zorgen met gezonde voeding en een schone omgeving.
Het stresshormoon cortisol
Cortisol wordt ook wel een stresshormoon genoemd en heeft een grote invloed op stress en overgewicht. Dit hormoon heeft verschillende functies. Een van die functies is om snel energie te leveren in een stress situatie. Het hormoon cortisol zal er dan ook alles aan doen om zoveel mogelijk energie te kunnen leveren om te kunnen overleven. Het doel is om zo snel mogelijk de bloedsuikerspiegel te verhogen. Om dit te realiseren zal het hormoon cortisol spieren afbreken om deze om te zetten tot snelle suikers en te gebruiken om de bloedsuikerspiegel te verhogen.
De rol van langdurige stress bij de ontwikkeling van overgewicht
Stress kan een rol spelen bij het ontwikkelen van overgewicht.
Dit heeft met verschillende redenen te maken. De redenen voor gewichtstoename tijdens stress kunnen zijn:
- Trek in ongezond eten:
Chronische stress zorgt ervoor dat we honger krijgen. We hebben namelijk meer energie nodig. Stress kost ons lichaam energie. Deze energie zal aangevuld moeten worden. Hierdoor krijg je honger en ga je eten. Maar het eten wat je kiest in zo’n situatie is meestal niet gezond. Door een hoog cortisolniveau in combinatie met een verhoogd insulineniveau vraagt ons lichaam om eten wat snel omgezet kan worden in energie. Helaas bevat dit voedsel vaak veel suiker, loze calorieën en ongezond vet.
- Door troosteten:
Troosteten ook wel emotioneel eten genoemd is iets wat vaak voorkomt. Veel mensen eten in stressvolle omstandigheden veel meer ter compensatie van alle ellende waar ze op dat moment in verkeren. Ook neigen ze dan naar vette en suikerrijke producten.
- Door slaapgebrek:
In tijden van stress piekeren we veel meer. Ook in de nacht, terwijl je dan eigenlijk hoort te slapen. Het kost je meer moeite om in slaap te komen en om goed door te slapen. Hierdoor raken de hormonen Leptine en Ghereline uit belans. Het gevolg is dat je de volgende dag eigenlijk meteen al moe begint. Terwijl je dan juist uitgerust zou moeten zijn. Door de disbalans in die hormonen neig je sneller om energierijk voedsel te eten en ga je sneller snoepen en snaaien.
- Door minder beweging:
Je bent moe, je hebt nergens zin in. Hierdoor kom je minder snel in beweging. Minder bewegen en meer ongezond eten is de perfecte combi voor het krijgen van overgewicht.
- Meer alcohol drinken:
Niet alleen eten is van invloed op gewichtstoename. Ook drinken kan hier aan bijdragen. Alcohol bevat namelijk veel loze calorieën. Doordat alcohol een ontspannende werking kan hebben, bestaat het risico dat je al snel te veel gaat drinken. Ook beïnvloed alcohol de slaap op een negatieve manier.
>Wist je dat: De vetcellen rond de organen vier keer zo gevoelig zijn voor het stress hormoon cortisol als andere vetcellen? Hierdoor hebben mensen met chronische stress vaker last van vetopslag op/rond de buikstreek. Voor iemand die veel stress heeft, kan het heel lastig zijn om dit buikvet weer kwijt te raken. Dat komt doordat een dikke buik de hormoonbalans verstoort. Je houdt dan gemakkelijker vet vast, blijft dooreten terwijl je maag eigenlijk al vol zit en kun je veel moeilijker het vet weer verbranden.
Afvallen als je stress hebt
Van stress en overgewicht wil je beide graag af. Liefst zo snel mogelijk. Helaas gaat dat in de praktijk vaak niet zo snel. Afslanken zal namelijk moeilijk gaan als de oorzaak van de stress niet wordt aangepakt. Het is verstandig om eerst deze oorzaak aan te pakken.
Anders blijf je in het vicieuze cirkeltje van slecht slapen, stress en overgewicht. Doorbreek deze cirkel door de oorzaak van de stress aan te pakken. Als je de stress onder controle hebt, dan kun je gaan werken aan je overgewicht.
Wacht er niet te lang mee om je stress aan te pakken. Langdurige stress kan naast overgewicht nog veel meer gezondheidsklachten in de hand werken. Ook heb je bij langdurige blootstelling aan stress een grote kans om in een burnout terecht te komen.
Persoonlijke begeleiding bij stress en overgewicht
Gewichtsbeheersing en gedragsverandering
Ida Jager is een gediplomeerd BGN gewichtsconsulent met specialisaties op het gebied van gewichtsbeheersing, psychologie en welzijn. Meer weten? Of heb jij begeleiding nodig? Neem dan vrijblijvend contact met mij op.
